扩展功能
文章信息
- 曾南京, 刘观华, 余定坤, 张微微, 吴建东, 金杰锋
- ZENG Nanjing, LIU Guanhua, YU Dingkun, ZHANG Weiwei, WU Jiandong, JIN Jiefeng
- 江西鄱阳湖国家级自然保护区鸟类种类统计
- Analysis on the Number of Bird Species in Poyang Lake National Nature Reserve
- 四川动物, 2016, 35(5): 765-773
- Sichuan Journal of Zoology, 2016, 35(5): 765-773
- 10.11984/j.issn.1000-7083.20160136
-
文章历史
- 收稿日期: 2016-05-24
- 接受日期: 2016-07-05
2. 江西农业大学林学院, 江西鄱阳湖农业生态工程技术中心, 南昌 330045
2. College of Forestry, Jiangxi Agricultural University, Jiangxi Provincial Research Center of Poyang Lake Agriculture and Ecology Engineering, Nanchang 330045, China
江西鄱阳湖国家级自然保护区位于鄱阳湖西北部,赣江和修河交汇处,地理位置115°55′~116°03′E,29°05′~29°15′N,以永修县吴城镇为中心,辖大湖池、蚌湖、大汊湖、沙湖、中湖池、常湖池、梅西湖、象湖和朱市湖9个湖泊及湖滩草洲,总面积22 400 hm2。受长江和五河(赣江、抚河、信江、饶河、修河)的双重影响,鄱阳湖具有“洪水一片,枯水一线”的独特景观。鄱阳湖独特的水文节律和地形地貌使保护区具有丰富多样的生境类型,同时也孕育了丰富的水生动植物资源,为水禽提供了丰富的食物和良好的栖息地。
自1980年冬在鄱阳湖发现大群的越冬白鹤Grus leucogeranus以来(周福璋等,1981),鄱阳湖越冬候鸟越来越受到国内外有关组织和专家学者的关注。1982年,江西省林业厅等单位对鄱阳湖候鸟保护区鸟类进行了考察,记录到鸟类148种,并发现了世界罕见的最大白鹤群在鄱阳湖越冬(江西省自然保护区管理办公室等,1987)。1993年,当时的林业部和世界野生生物基金会(现在的世界自然基金会,WWF,下同)收集了江西省自然保护区管理办公室、世界野生生物基金会、香港观鸟会、国际鹤类基金会和日本野鸟协会等截止1991年9月在江西鄱阳湖国家级自然保护区观察到的鸟类,整理出257种(中华人民共和国林业部,WWF-世界野生生物基金会,1993)。2002年,鄱阳湖国家级自然保护区根据多年监测,特别是实施全球环境基金(GEF)“中国自然保护区管理”项目的监测成果,整理出鸟类296种(吴英豪,纪伟涛,2002)。2013年,对吴城至边山和大湖池的鸟类种类进行了调查,记录到鸟类138种(应钦等,2014)。
自20世纪90年代以来,保护区对外公布的鸟类种数一直是310种,但如前所述,原有的文献却不支持310种的说法,而且自2002年以来,区内的鸟类种类已经有了明显增加,而鸟类名录却没有更新,原有的鸟类名录已经无法满足保护区日常保护管理和科研监测的需要,因此,本文对保护区的鸟类名录进行了重新整理,并对部分物种进行了订正和讨论。
1 研究方法根据江西鄱阳湖国家级自然保护区长期的调查、监测和环志工作,以及高校、科研单位、管理部门和非政府组织等在保护区和鄱阳湖区组织和开展的鸟类调查和科研活动的成果,结合已发表或正式出版的文献,以《中国鸟类分类与分布名录(第二版)》(郑光美,2011)为分类系统,同时参考近年来由观鸟者在保护区内发现的鸟类新纪录和照片,系统地整理了保护区的鸟类名录,并讨论和订正了一些存疑及有误的物种。
本文所覆盖的范围包括保护区的9个湖以及9个湖之间的连接地带,如吴城镇、丁山、吉山、令公洲以及八分场等。
2 结果分析 2.1 鸟类种数统计在《鄱阳湖候鸟保护区珍禽越冬生态考察报告》(江西省自然保护区管理办公室等,1987)、《江西鄱阳湖国家级自然保护区管理规划》(中华人民共和国林业部,WWF-世界野生生物基金会,1993)、《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》(吴英豪,纪伟涛,2002)、《长江中下游水鸟调查报告》(马克·巴特等,2006)共4本出版物与《鄱阳湖吴城半岛鸟类群落组成及多样性分析》(应钦等,2014)、《鄱阳湖的繁殖水禽》(吴建东等,2000)、《鄱阳湖国家级自然保护区涉禽调查报告》(纪伟涛等,2001)共3篇论文中有关保护区的鸟类名录汇总、整理和分析的基础上,结合保护区长期的调查监测结果,以及环志记录,并参考国内外观鸟者发现的鸟种新纪录和鸟类照片,共统计到鸟类330种(包括迷鸟、漂鸟等偶见鸟,如斑头雁Anser indicus和沙丘鹤Grus canadensis canadensis等;以及曾经有分布,但已多年未发现的物种,如大鸨Otis tarda dybowskii和白尾海雕Haliaeetus albicilla albicilla等),隶属于17目63科,其中正式发表的鸟类311种(删除了绿背林鹟Rhinomyias olivacea、宽尾树莺Cettia cetti和家麻雀Passer domesticus),新增鸟类19种(附表),占我国鸟类总种数的24.07%。
2.2 保护鸟类在已经统计到的330种鸟类中,国家Ⅰ级重点保护鸟类9种,如白鹤、白头鹤Grus monacha和黑鹳Ciconia nigra等,国家Ⅱ级重点保护鸟类47种,如小天鹅Cygnus columbianus bewickii、白额雁Anser albifrons frontalis、白琵鹭Platalea leucorodia leucorodia及白枕鹤Grus vipio等,江西省重点保护鸟类80种,如鸿雁Anser cygnoides、斑嘴鸭Anas poecilorhyncha zonorhyncha和绿头鸭Anas platyrhynchos platyrhynchos等;世界自然保护联盟(IUCN)濒危物种红色名录极危(CR)物种2种,即青头潜鸭Aythya baeri和白鹤,濒危(EN)物种5种,分别是东方白鹳Ciconia boyciana、黑脸琵鹭Platalea minor、红胸黑雁Branta ruficollis、中华秋沙鸭Mergus squamatus和黄胸鹀Emberiza aureola aureola,易危(VU)物种16种,如鸿雁、白枕鹤和白头鹤等。
3 讨论 3.1 不同阶段江西鄱阳湖国家级自然保护区鸟类种数的变化及原因分析关于保护区鸟类名录最有代表性的文献分别是《鄱阳湖候鸟保护区珍禽越冬生态考察报告》(江西省自然保护区管理办公室等,1987)、《江西鄱阳湖国家级自然保护区管理规划》(中华人民共和国林业部,WWF-世界野生生物基金会,1993)和《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》(吴英豪,纪伟涛,2002),分别代表3个不同的年代。保护区鸟类种数在20世纪90年代增长最快,比20世纪80年代增加了110种,主要原因是区内有大量珍禽越冬,尤其是全球最大的白鹤种群,吸引国、内外保护组织和观鸟会纷纷前往考察和观鸟,数据来源极为丰富,而20世纪90年代后,鸟类种数的增长速度明显变缓,主要原因是区内常见和比较常见的鸟类均已被记录,新纪录不易被发现(表 1)。
时间 Time |
种数 Number of species |
代表文献 Key publication |
种数变化及原因分析 Change of bird species and reason analys |
1980—1987 | 148 | 《鄱阳湖候鸟保护区珍禽越冬生态考察报告》 | 保护区刚刚成立,一切从零开始,且鸟类调查的时间、人力、技术及调查范围有限,数据来源有限 |
1987—1993 | 258 | 《江西鄱阳湖国家级自然保护区管理规划》 | 6年增加110种,鸟类种数增加迅速,主要原因是区内全球最大白鹤群的发现,以及大量其他珍禽在保护区越冬,引起国内外有关组织和人士的广泛关注和重视,数据来源丰富,除保护区正常的调查监测外,世界野生生物基金会、国际鹤类基金会、香港观鸟会、日本野鸟协会等纷纷前往保护区考察,大量种类被发现 |
1993—2002 | 296 | 《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》 | 9年增加38种,鸟类种数增加速度减缓,主要原因是保护区内常见种类在过去十多年中大都已有所记录,国外来保护区考察和观鸟热降温,而国内观鸟组织尚未成型 |
2002— | 330 | 本文 | 14年增加34种,鸟类种数上升速度进一步减缓,主要原因是经过保护区工作人员和国内外广大专家学者和观鸟爱好者二十多年的调查和观察,在区内有分布的种类大都已有记录,难以发现新的种类,这个阶段的数据来源主要有:①保护区日常监测和环志,②以往尚未发表的调查、监测数据,③国内外观鸟爱好者的观鸟记录和摄像爱好者的照片 |
在一些年代比较早的名录中,鸟类名称是根据当时的分类来命名,虽然种一样,但中文名和学名却与现在不一样,如斑嘴鹈鹕Pelecanus philipensis、白鹳Ciconia ciconia和蓝翅八色鸫Pitta brachyura,现在普遍认可为卷羽鹈鹕Pelecanus crispus、东方白鹳Ciconia boyciana和仙八色鸫Pitta nympha,因此,名录中直接用后者替代。此外,还有些种类作如下处理:
(1)红胸鸻Charadrius asiaticus与东方鸻Charadrius veredus
红胸鸻在宋相金等的文章(未正式出版)中的学名为Charadrius asiaticus,而在《江西鄱阳湖国家级自然保护区管理规划》和《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》中则为Charadrius veredus。有学者将东方鸻Charadrius veredus列为红胸鸻的亚种C. a. veredus(郑作新,1976;Cheng,1987),结合红胸鸻Charadrius asiaticus和东方鸻Charadrius veredus的分布(郑光美,2011),把红胸鸻Charadrius asiaticus作东方鸻Charadrius veredus处理。
(2)银鸥Larus argentatus与西伯利亚银鸥Larus vegae
在所有保护区的鸟类名录中,银鸥的学名均为Larus argentatus,没有细化到亚种,但在《鄱阳湖研究》(《鄱阳湖研究》编委会,1988)和《江西省志江西省动植物志》(朱志民,1994)中则均为Larus argentatus vegae,说明当时鄱阳湖的银鸥为西伯利亚银鸥Larus vegae,而且保护区长期监测发现的也都是西伯利亚银鸥,因此,把银鸥Larus argentatus作西伯利亚银鸥Larus vegae处理。
(3)花头鸺鹠Glaucidium passerinum
有专家根据花头鸺鹠Glaucidium passerinum的分布情况(约翰·马敬能等,2000;郑光美,2011),以及领鸺鹠Glaucidium brodiei brodiei被抓捕时间较长时,其身上斑纹不明显的情况,对《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》中的花头鸺鹠提出质疑,认为可能是误把领鸺鹠当成了花头鸺鹠。笔者了解到该种是在1991年保护区开展猛禽调查时由当地群众送来的,鉴于领鸺鹠和花头鸺鹠区别明显(颜重威等,1996;约翰·马敬能等,2000;赵正阶,2001),因此,将其保留。
(4)寒鸦Corvus monedula与达乌里寒鸦Corvus daurica
寒鸦在《鄱阳湖候鸟保护区珍禽越冬生态考察报告》中的学名为Corvus monedula,在《江西鄱阳湖国家级自然保护区管理规划》和《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》中均为Corvus (monedula)daurica,而在《鄱阳湖研究》和《江西省志江西省动植物志》中则均为Corvus monedula daurica,结合寒鸦Corvus monedula与达乌里寒鸦Corvus daurica的分布情况(郑光美,2011),把寒鸦Corvus monedula作达乌里寒鸦Corvus daurica处理。
(5)绿背林鹟Rhinomyias olivacea
《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》的鸟类名录中有绿背林鹟Rhinomyias olivacea,该种主要分布在太平洋诸岛屿,且《中国鸟类分类与分布名录(第二版)》和《中国观鸟年报中国鸟类名录》(内部资料)都没有该物种,还有专家表示该物种实际就是白喉林鹟Rhinomyias brunneatus因此,将其从保护区鸟类名录中删除。
(6)宽尾树莺Cettia cetti
《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》的鸟类名录中有宽尾树莺Cettia cetti,该种仅在我国新疆西北部居留或繁殖(约翰·马敬能等,2000;郑光美,2011),且在保护区长期的调查与监测中未再见该鸟,因此,将其从保护区鸟类名录中删除。
(7)大苇莺Acrocephalus arundinaceus与东方大苇莺Acrocephalus orientalis
大苇莺在保护区鸟类名录中的学名均为Acrocephalus arundinaceus,未细化到亚种,而在《江西省志江西省动植物志》中则为Acrocephalus arundinaceus orientalis,结合大苇莺Acrocephalus arundinaceus与东方大苇莺Acrocephalus orientalis的分布情况(郑光美,2011),因此,把大苇莺Acrocephalus arundinaceus作东方大苇莺Acrocephalus orientalis处理。
(8)家麻雀Passer domesticus
《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》的鸟类名录中有家麻雀Passer domesticus,但该种分布于新疆、西藏西部、黑龙江和内蒙古东北部(郑光美,2011),且在保护区长期的调查与监测中未再见该鸟,因此,将其从保护区鸟类名录中删除。
(9)黍鹀Emberiza lapponicus coloratus
《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》的鸟类名录中有黍鹀Emberiza lapponicus coloratus,根据文献,黍鹀仅分布在新疆西部(郑光美,2011),但在《鄱阳湖研究》中记载采集到标本,因此,将其保留。
此外,在“吴城半岛鸟类群落组成及多样性分析”(贾万梅等,2013)中记载有棕颈鸭Anas luzonica,但由于照片不够清晰,将其作为有可能分布的种,未列入名录;《江西湿地》曾特别对丹顶鹤Grus japonensis的问题作了说明,提到当地群众曾经见过丹顶鹤(刘信中,叶居新,2000),但没有说明具体地点,且长期以来,保护区工作人员和广大鸟类专家及观鸟爱好者都没有观察到该鸟,因此,没有将其列入名录。
物种Species | 资料来源Data resource |
一目PODICIPEDIFORMES | |
(一)科Podicipedidae | |
1.小Tachybaptus ruficollis poggei | ①②③④ |
2.凤头Podiceps cristatus cristatus | ①②③④ |
二鹈形目PELECANIFORMES | |
(二)鹈鹕科Pelecanidae | |
3.卷羽鹈鹕Pelecanus crispus | ①②③ |
(三)鸬鹚科Phalacrocoracidae | |
4.普通鸬鹚Phalacrocorax carbo sinensis | ①②③④ |
三鹳形目CICONIIFORMES | |
(四)鹭科Ardeidae | |
5.苍鹭Ardea cinerea jouyi | ①②③④ |
6.草鹭Ardea purpurea manilensis | ①②③ |
7.大白鹭Ardea alba modesta | ①②③ |
8.中白鹭Egretta intermedia intermedia | ①②③④ |
9.白鹭Egretta garzetta garzetta | ①②③④ |
10.牛背鹭Bubulcus ibis coromandus | ②③④ |
11.池鹭Ardeola bacchus | ①②③④ |
12.绿鹭Butorides striata actophila | ②③④ |
13.夜鹭Nycticorax nycticorax nycticorax | ①②③④ |
14.黄斑苇Ixobrychus sinensis | ①②③④ |
15.紫背苇Ixobrychus eurhythmus | ⑤ |
16.栗苇Ixobrychus cinnamomeus | ③④ |
17.黑苇Dupetor flavicollis flavicollis | ②③ |
18.大麻Botaurus stellaris stellaris | ①②③ |
(五)鹳科Ciconiidae | |
19.黑鹳Ciconia nigra | ①②③ |
20.东方白鹳Ciconia boyciana | ①②③④ |
(六)鹮科Threskiornithidae | |
21.黑头白鹮Threskiornis melanocephalus | ②③ |
22.白琵鹭Platalea leucorodia leucorodia | ①②③④ |
23.黑脸琵鹭Platalea minor | ②③ |
四雁形目ANSERIFORMES | |
(七)鸭科Anatidae | |
24.大天鹅Cygnus cygnus | ②③ |
25.小天鹅Cygnus columbianus bewickii | ①②③④ |
26.鸿雁Anser cygnoides | ①②③④ |
27.豆雁Anser fabalis middendorffi | ①②③④ |
28.白额雁Anser albifrons frontalis | ①②③④ |
29.小白额雁Anser erythropus | ①②③ |
30.灰雁Anser anser rubrirostris | ①②③④ |
31.斑头雁Anser indicus | ②③ |
32.雪雁Anser caerulescens caerulescens | ②③ |
33.加拿大雁Branta canadensis* | 赵金生,宋相金,2000 |
34.黑雁Branta bernicla nigricans* | 2007年3月,沙湖 |
35.红胸黑雁Branta ruficollis | ③ |
36.赤麻鸭Tadorna ferruginea | ①②③ |
37.翘鼻麻鸭Tadorna tadorna | ①②③ |
38.棉凫Nettapus coromandelianus coromandelianus | ②③④ |
39.鸳鸯Aix galericulata | ①②③ |
40.赤颈鸭Anas penelope | ①②③ |
41.罗纹鸭Anas falcata | ①②③ |
42.赤膀鸭Anas strepera strepera | ①②③④ |
43.花脸鸭Anas formosa | ①②③ |
44.绿翅鸭Anas crecca crecca | ①②③ |
45.绿头鸭Anas platyrhynchos platyrhynchos | ①②③④ |
46.斑嘴鸭Anas poecilorhyncha zonorhyncha | ①②③④ |
47.针尾鸭Anas acuta | ①②③ |
48.白眉鸭Anas querquedula | ②③ |
49.琵嘴鸭Anas clypeata | ①②③ |
50.红头潜鸭Aythya ferina | ①②③ |
51.青头潜鸭Aythya baeri | ①②③ |
52.凤头潜鸭Aythya fuligula | ①②③ |
53.斑背潜鸭Aythya marila nearctica | ①②③ |
54.斑脸海番鸭Melanitta fusca stejnegeri | ③ |
55.斑头秋沙鸭Mergellus albellus | ①②③ |
56.红胸秋沙鸭Mergus serrator | ⑥ |
57.普通秋沙鸭Mergus merganser merganser | ①②③ |
58.中华秋沙鸭Mergus squamatus | ②③ |
五隼形目FALCONIFORMES | |
(八)鹗科Pandionidae | |
59.鹗Pandion haliaetus | ②③ |
(九)鹰科Accipitridae | |
60.黑冠鹃隼Aviceda leuphotes syama | ③ |
61.黑翅鸢Elanus caeruleus vociferus | ③ |
62.黑鸢Milvus migrans lineatus | ②③ |
63.白尾海雕Haliaeetus albicilla albicilla | ②③ |
64.白头鹞Circus aeruginosus aeruginosus | ②③ |
65.白腹鹞Circus spilonotus spilonotus* | 1997年12月,Chris Hill观鸟记录 |
66.白尾鹞Circus cyaneus cyaneus | ①②③④ |
67.草原鹞Circus macrourus | ③ |
68.鹊鹞Circus melanoleucos | ②③ |
69.凤头鹰Accipiter trivirgatus indicus* | 1991年鄱阳湖保护区猛禽调查报告 |
70.雀鹰Accipiter nisus nisosimilis | ①②③ |
71.苍鹰Accipiter gentilis schvidowi | ③ |
72.普通Buteo buteo japonicus | ①②③④ |
73.大Buteo hemilasius | ②③ |
74.乌雕Aquila clanga | ①②③ |
75.白肩雕Aquila heliaca | ②③ |
76.金雕Aquila chrysaetos daphanea | ①②③ |
(十)隼科Falconidae | |
77.黄爪隼Falco naumanni* | 2006年12月,Harding Lee在大湖池边山拍到照片 |
78.红隼Falco tinnunculus interstinctus | ①②③④ |
79.红脚隼Falco amurensis | ③④ |
80.灰背隼Falco columbarius insignis | ②③ |
81.燕隼Falco subbuteo streichi | ①②③④ |
82.游隼Falco peregrinus peregrinator | ②③ |
六鸡形目GALLIFORMES | |
(十一)雉科Phasianidae | |
83.日本鹌鹑Coturnix japonica | ①②③ |
84.灰胸竹鸡Bambusicola thoracicus thoracicus | ④ |
85.环颈雉Phasianus colchicus torquatus | ①②③④ |
七鹤形目GRUIFORMES | |
(十二)三趾鹑科Turnicidae | |
86.黄脚三趾鹑Turnix tanki blanfordii | ②③ |
(十三)鹤科Gruidae | |
87.蓑羽鹤Anthropoides virgo* | 2006年1月,沙湖 |
88.白鹤Grus leucogeranus | ①②③④ |
89.沙丘鹤Grus canadensis canadensis | ②③ |
90.白枕鹤Grus vipio | ①②③④ |
91.灰鹤Grus grus lilfordi | ①②③④ |
92.白头鹤Grus monacha | ①②③④ |
(十四)秧鸡科Rallidae | |
93.花田鸡Coturnicops exquisitus | ①②③ |
94.灰胸秧鸡Gallirallus striatus jouyi | ②③ |
95.普通秧鸡Rallus aquaticus indicus | ②③④ |
96.红脚苦恶鸟Amaurornis akool coccineipes | ②③④ |
97.白胸苦恶鸟Amaurornis phoenicurusphoenicurus | ①②③④ |
98.小田鸡Porzana pusilla pusilla* | 1991年鄱阳湖保护区夏季水鸟种类调查记录 |
99.红胸田鸡Porzana fusca erythrothorax | ②③ |
100.董鸡Gallicrex cinerea | ①②③ |
101.黑水鸡Gallinula chloropus chloropus | ①②③④ |
102.白骨顶Fulica atra atra | ①②③ |
(十五)鸨科Otididae | |
103.大鸨Otis tarda dybowskii | ①②③ |
八鸻形目CHARADRIIFORMES | |
(十六)水雉科Jacanidae | |
104.水雉Hydrophasianus chirurgus | ②③ |
(十七)彩鹬科Rostratulidae | |
105.彩鹬Rostratula benghalensis benghalensis | ④ |
(十八)反嘴鹬科Recurvirostridae | |
106.黑翅长脚鹬Himantopus himantopushimantopus | ②③④ |
107.反嘴鹬Recurvirostra avosetta | ①②③④ |
(十九)燕鸻科Glareolidae | |
108.普通燕鸻Glareola maldivarum | ②③④ |
(二十)鸻科Charadriidae | |
109.凤头麦鸡Vanellus vanellus | ①②③④ |
110.灰头麦鸡Vanellus cinereus | ①②③④ |
111.金鸻Pluvialis fulva | ②③ |
112.灰鸻Pluvialis squatarola squatarola | ②③ |
113.剑鸻Charadrius hiaticula | ③ |
114.长嘴剑鸻Charadrius placidus | ②③ |
115.金眶鸻Charadrius dubius curonicus | ①②③④ |
116.环颈鸻Charadrius alexandrinusdealbatus | ②③④ |
117.蒙古沙鸻Charadrius mongolus mongolus | ②③ |
118.东方鸻Charadrius veredus | ②③ |
(二十一)鹬科Scolopacidae | |
119.丘鹬Scolopax rusticola | ②③ |
120.针尾沙锥Gallinago stenura | ②③ |
121.大沙锥Gallinago megala | ①②③ |
122.扇尾沙锥Gallinago gallinago gallinago | ①②③④ |
123.黑尾塍鹬Limosa limosa melanuroides | ②③④ |
124.斑尾塍鹬Limosa lapponica baueri | ②③ |
125.小杓鹬Numenius minutus | ①②③ |
126.中杓鹬Numenius phaeopus variegatus | ①②③ |
127.白腰杓鹬Numenius arquata orientalis | ①②③ |
128.大杓鹬Numenius madagascariensis | ③ |
129.鹤鹬Tringa erythropus | ①②③④ |
130.红脚鹬Tringa totanus terrignotae | ①②③④ |
131.泽鹬Tringa stagnatilis | ②③ |
132.青脚鹬Tringa nebularia | ②③④ |
133.白腰草鹬Tringa ochropus | ②③④ |
134.林鹬Tringa glareola | ②③④ |
135.翘嘴鹬Xenus cinereus | ②③④ |
136.矶鹬Actitis hypoleucos | ②③④ |
137.翻石鹬Arenaria interpres interpres | ②③ |
138.三趾滨鹬Calidris alba rubida | ③ |
139.长趾滨鹬Calidris subminuta | ②③ |
140.尖尾滨鹬Calidris acuminata | ②③ |
141.弯嘴滨鹬Calidris ferruginea | ⑦ |
142.黑腹滨鹬Calidris alpina | ①②③ |
143.阔嘴鹬Limicola falcinellus sibirica | ②③ |
144.流苏鹬Philomachus pugnax | ⑦ |
(二十二)鸥科Laridae | |
145.黑尾鸥Larus crassirostris | ①②③ |
146.普通海鸥Larus canus kamtschatschensis | ①②③ |
147.西伯利亚银鸥Larus vegae | ①②③④ |
148.黄腿银鸥Larus cachinnans* | 1997年12月,Chris Hill观鸟记录 |
149.灰背鸥Larus schistisagus | ②③ |
150.红嘴鸥Larus ridibundus | ①②③④ |
151.黑嘴鸥Larus saundersi | ①②③ |
续附表 | |
152.遗鸥Larus relictus | ③ |
(二十三)燕鸥科Sternidae | |
153.鸥嘴噪鸥Gelochelidon nilotica sffinis | ④ |
154.红嘴巨燕鸥Hydroprogne caspia | ②③ |
155.普通燕鸥Sterna hirundo hirundo | ①②③ |
156.白额燕鸥Sterna albifrons sinensis | ①②③ |
157.灰翅浮鸥Chlidonias hybrida hybrida | ②③④ |
158.白翅浮鸥Chlidonias leucopterus | ②③④ |
九鸽形目COLUMBIFORMES | |
(二十四)鸠鸽科Columbidae | |
159.山斑鸠Streptopelia orientalis orientalis | ①②③④ |
160.灰斑鸠Streptopelia decaocto xanthocycla | ④ |
161.火斑鸠Streptopelia tranquebaricahumilis | ①②③④ |
162.珠颈斑鸠Streptopelia chinensis chinensis | ①②③④ |
十鹃形目CUCULIFORMES | |
(二十五)杜鹃科Cuculidae | |
163.红翅凤头鹃Clamator coromandus | ②③ |
164.大鹰鹃Cuculus sparverioides sparverioides | ③ |
165.四声杜鹃Cuculus micropterus micropterus | ①②③④ |
166.大杜鹃Cuculus canorus bakeri | ①②③④ |
167.中杜鹃Cuculus saturatus saturatus | ①②③ |
168.小杜鹃Cuculus poliocephalus | ③ |
169.小鸦鹃Centropus bengalensis lignator | ②③④ |
十一鸮形目STRIGIFORMES | |
(二十六)草鸮科Tytonidae | |
170.东方草鸮Tyto longimembris chinensis | ①②③ |
(二十七)鸱鸮科Strigidae | |
171.领角鸮Otus lettia erythrocampe | ③ |
172.红角鸮Otus sunia malayanus | ②③ |
173.雕鸮Bubo bubo kiautschensis | ③ |
174.花头鸺鹠Glaucidium passerinum | ③ |
175.斑头鸺鹠Glaucidium cuculoideswhitelyi | ①②③ |
176.鹰鸮Ninox scutulata burmanica | ②③ |
177.长耳鸮Asio otus otus | ③ |
178.短耳鸮Asio flammeus flammeus | ②③ |
十二夜鹰目CAPRIMULGIFORMES | |
(二十八)夜鹰科Caprimulgidae | |
179.普通夜鹰Caprimulgus indicus jotaka | ①②③ |
十三雨燕目APODIFORMES | |
(二十九)雨燕科Apodidae | |
180.白喉针尾雨燕Hirundapus caudacutus caudacutus | ③ |
181.白腰雨燕Apus pacificus kanoi | ②③ |
182.小白腰雨燕Apus nipalensis subfurcatus* | 1991年鄱阳湖保护区夏季水鸟种类调查报告 |
十四佛法僧目CORACIIFORMES | |
(三十)翠鸟科Alcedinidae | |
183.普通翠鸟Alcedo atthis bengalensis | ①②③④ |
184.白胸翡翠Halcyon smyrnensis fokiensis | ②③④ |
185.蓝翡翠Halcyon pileata | ①②③ |
186.冠鱼狗Megaceryle lugubris guttulata* | 1991年12月,吴城 |
187.斑鱼狗Ceryle rudis insignis | ①②③④ |
(三十一)蜂虎科Meropidae | |
188.蓝喉蜂虎Merops viridis viridis | ②③④ |
(三十二)佛法僧科Coraciidae | |
189.三宝鸟Eurystomus orientalis calonyx* | 1992年,刘运珍鸟类名录 |
十五戴胜目UPUPIFORMES | |
(三十三)戴胜科Upupidae | |
190.戴胜Upupa epops epops | ①②③④ |
十六形目PICIFORMES | |
(三十四)啄木鸟科Picidae | |
191.蚁Jynx torquilla torquilla | ②③ |
192.星头啄木鸟Dendrocopos canicapillus | ③ |
193.大斑啄木鸟Dendrocopos major mandarinus | ③ |
194.灰头绿啄木鸟Picus canus guerini | ③ |
195.黄嘴栗啄木鸟Blythipicus pyrrhotis sinensis | ④ |
十七雀形目PASSERIFORMES | |
(三十五)八色鸫科Pittidae | |
196.仙八色鸫Pitta nympha nympha | ②③ |
(三十六)百灵科Alaudidae | |
197.云雀Alauda arvensis intermedia | ①②③ |
198.小云雀Alauda gulgula coelivox | ①②③④ |
(三十七)燕科Hirundinidae | |
199.崖沙燕Riparia riparia | ②③ |
200.家燕Hirundo rustica gutturalis | ①②③④ |
201.金腰燕Cecropis daurica japonica | ①②③④ |
(三十八)鹡鸰科Motacillidae | |
202.山鹡鸰Dendronanthus indicus | ①②③④ |
203.白鹡鸰Motacilla alba leucopsis | ①②③④ |
204.黄鹡鸰Motacilla flava simillima | ①②③④ |
205.灰鹡鸰Motacilla cinerea robusta | ①②③ |
206.田鹨Anthus richardi richardi | ①②③ |
207.树鹨Anthus hodgsoni hodgsoni | ②③④ |
208.红喉鹨Anthus cervinus | ②③ |
209.水鹨Anthus spinoletta coutellii | ①②③④ |
210.黄腹鹨Anthus rubescens japonicus | ④ |
211.山鹨Anthus sylvanus* | 2006年12月,Harding Lee在大汊湖拍到照片 |
(三十九)山椒鸟科Campephagidae | |
212.暗灰鹃Coracina melaschistos intermedia | ②③④ |
213.粉红山椒鸟Pericrocotus roseus | ②③ |
214.小灰山椒鸟Pericrocotus cantonensis* | 1991年鄱阳湖保护区夏季水鸟种类调查记录 |
215.灰山椒鸟Pericrocotus divaricatus divaricatus | ③④ |
216.灰喉山椒鸟Pericrocotus solaris griseigularis | ③ |
(四十)鹎科Pycnonotidae | |
217.领雀嘴鹎Spizixos semitorques semitorques | ②③④ |
218.白头鹎Pycnonotus sinensis sinensis | ①②③④ |
219.栗背短脚鹎Hemixos castanonotus canipennis | ②③ |
220.绿翅短脚鹎Hypsipetes mcclellandii holtii | ③ |
221.黑短脚鹎Hypsipetes leucocephalusleucoecphalus | ②③ |
(四十一)太平鸟科Bombycillidae | |
222.小太平鸟Bombycilla japonica | ③ |
(四十二)伯劳科Laniidae | |
223.牛头伯劳Lanius bucephalus bucephalus* | 1991年鄱阳湖保护区夏季水鸟种类调查记录 |
224.红尾伯劳Lanius cristatus lucionensis | ①②③④ |
225.栗背伯劳Lanius collurioides collurioides | ③ |
226.棕背伯劳Lanius schach schach | ①②③④ |
227.楔尾伯劳Lanius sphenocercus sphenocercus | ②③ |
(四十三)黄鹂科Oriolidae | |
228.黑枕黄鹂Oriolus chinensis diffusus | ①②③④ |
(四十四)卷尾科Dicruridae | |
229.黑卷尾Dicrurus macrocercus cathoecus | ①②③④ |
230.灰卷尾Dicrurus leucophaeus leucogenis | ②③④ |
231.发冠卷尾Dicrurus hottentottus brevirostris | ②③④ |
(四十五)椋鸟科Sturnidae | |
232.八哥Acridotheres cristatellus cristatellus | ①②③④ |
233.黑领椋鸟Gracupica nigricollis | ②③④ |
234.北椋鸟Sturnia sturnina | ②③ |
235.紫背椋鸟Sturnia philippensis | ②③ |
236.丝光椋鸟Sturnus sericeus | ②③④ |
237.灰椋鸟Sturnus cineraceus | ①②③④ |
(四十六)鸦科Corvidae | |
238.松鸦Garrulus glandarius sinensis | ①②③ |
239.灰喜鹊Cyanopica cyanus swinhoei | ③ |
240.红嘴蓝鹊Urocissa erythrorhyncha erythrorhyncha | ①②③ |
241.喜鹊Pica pica sericea | ①② |
242.达乌里寒鸦Corvus dauuricus | ①②③ |
243.秃鼻乌鸦Corvus frugilegus pastinator | ③ |
244.小嘴乌鸦Corvus corone orientalis | ①②③④ |
245.大嘴乌鸦Corvus macrorhynchoscolonorum | ①③ |
246.白颈鸦Corvus pectoralis | ①②③ |
(四十七)鹪鹩科Troglodytidae | |
247.鹪鹩Troglodytes troglodytes idius | ②③ |
(四十八)鸫科Turdidae | |
248.红尾歌鸲Luscinia sibilans* | 宋相金等整理的“鄱阳湖候鸟保护区鸟类分布新纪录” |
249.红喉歌鸲Luscinia calliope | ②③ |
250.蓝喉歌鸲Luscinia svecica svecica | ②③ |
251.蓝歌鸲Luscinia cyane cyane | ②③ |
252.红胁蓝尾鸲Tarsiger cyanurus cyanurus | ②③④ |
253.鹊鸲Copsychus saularis erimelas | ①②③④ |
254.北红尾鸲Phoenicurus auroreus auroreus | ①②③④ |
255.红尾水鸲Rhyacornis fuliginosa fuliginosa | ①②③ |
256.白喉石Saxicola insignis | ④ |
257.黑喉石Saxicola torquata stejnegeri | ②③④ |
258.灰林Saxicola ferreus haringtoni | ②③ |
259.白喉矶鸫Monticola gularis | ②③ |
260.栗腹矶鸫Monticola rufiventris | ②③ |
261.紫啸鸫Myophonus caeruleus caeruleus* | 1992年,刘运珍鸟类名录 |
262.虎斑地鸫Zoothera dauma aurea | ①②③ |
263.灰背鸫Turdus hortulorum | ①②③④ |
264.乌灰鸫Turdus cardis | ④ |
265.乌鸫Turdus merula mandarinus | ①②③④ |
266.白腹鸫Turdus pallidus | ①②③ |
267.斑鸫Turdus eunomus | ①②③④ |
(四十九)鹟科Muscicapidae | |
268.白喉林鹟Rhinomyias brunneatus brunneatus | ③ |
269.乌鹟Muscicapa sibirica sibirica | ④ |
270.北灰鹟Muscicapa dauurica dauurica | ②③④ |
271.白眉姬鹟Ficedula zanthopygia | ①②③ |
272.黄眉姬鹟Ficedula narcissina narcissina | ③ |
273.鸲姬鹟Ficedula mugimaki | ② |
274.红喉姬鹟Ficedula albicilla | ①② |
275.白腹蓝姬鹟Cyanoptila cyanomelana cumatilis | ②③ |
(五十)王鹟科Monarchidae | |
276.寿带Terpsiphone paradisi incei | ②③④ |
(五十一)画眉科Timaliidae | |
277.黑脸噪鹛Garrulax perspicillatus | ①②③④ |
278.画眉Garrulax canorus canorus | ④ |
279.白颊噪鹛Garrulax sannio sannio | ①②③④ |
280.棕颈钩嘴鹛Pomatorhinus ruficollis stridulus | ①②③ |
(五十二)鸦雀科Paradoxornithidae | |
281.棕头鸦雀Paradoxornis webbianussuffusus | ①②③④ |
(五十三)扇尾莺科Cisticolidae | |
282.棕扇尾莺Cisticola juncidis tinnabulans | ②③④ |
283.黄腹山鹪莺Prinia flaviventris | ④ |
284.纯色山鹪莺Prinia inornata extensicauda | ②③④ |
(五十四)莺科Sylviidae | |
285.鳞头树莺Urosphena squameiceps* | 2014年4月3日吴城环志 |
286.短翅树莺Cettia diphone cantans | ②③ |
287.强脚树莺Cettia fortipes davidiana | ②③④ |
288.棕褐短翅莺Bradypterus luteoventris | ③ |
289.小蝗莺Locustella certhiola certhiola | ①②③④ |
290.黑眉苇莺Acrocephalus bistrigiceps | ②③ |
291.东方大苇莺Acrocephalus orientalis | ①②③④ |
292.褐柳莺Phylloscopus fuscatus fuscatus | ①②③ |
293.棕眉柳莺Phylloscopus armandii | ③ |
294.巨嘴柳莺Phylloscopus schwarzi | ③ |
295.黄腰柳莺Phylloscopus proregulus | ①②③④ |
296.黄眉柳莺Phylloscopus inornatus | ②③④ |
297.极北柳莺Phylloscopus borealis xanthodryas | ①②③④ |
298.冕柳莺Phylloscopus coronatus* | 2014年4月13日吴城环志 |
299.棕脸鹟莺Abroscopus albogularis fulvifacies | ②③ |
300.斑背大尾莺Megalurus pryeri sinensis | ②③ |
(五十五)绣眼鸟科Zosteropidae | |
301.暗绿绣眼鸟Zosterops japonicus simplex | ①②③ |
(五十六)攀雀科Remizidae | |
302.中华攀雀Remiz consobrinus | ②③ |
(五十七)长尾山雀科Aegithalidae | |
303.红头长尾山雀Aegithalos concinnus concinnus | ②③④ |
(五十八)山雀科Paridae | |
304.黄腹山雀Parus venustulus | ①②③④ |
305.大山雀Parus major commixtus | ①②③④ |
(五十九)科Sittidae | |
306.普通Sitta europaea sinensis | ③ |
(六十)雀科Passeridae | |
307.山麻雀Passer rutilans rutilans | ③ |
308.麻雀Passer montanus saturatus | ①②③④ |
(六十一)梅花雀科Estrildidae | |
309.白腰文鸟Lonchura striata swinhoei | ①②③④ |
310.斑文鸟Lonchura punctulata topela | ①②③④ |
(六十二)燕雀科Fringillidae | |
311.燕雀Fringilla montifringilla | ②③④ |
312.普通朱雀Carpodacus erythrinus grebnitskii* | 2006年12月,Harding Lee在大湖池边山拍到照片 |
313.黄雀Carduelis spinus | ②③ |
314.金翅雀Carduelis sinica sinica | ①②③④ |
315.黑尾蜡嘴雀Eophona migratoria | ①②③④ |
(六十三)鹀科Emberizidae | |
316.三道眉草鹀Emberiza cioides castaneiceps | ①②③④ |
317.白眉鹀Emberiza tristrami | ②③ |
318.栗耳鹀Emberiza fucata fucata | ②③④ |
319.小鹀Emberiza pusilla | ②③④ |
320.黄眉鹀Emberiza chrysophrys | ①②③④ |
321.田鹀Emberiza rustica rustica | ①②③④ |
322.黄喉鹀Emberiza elegans ticehursti | ①②③④ |
323.黄胸鹀Emberiza aureola aureola | ①②③ |
324.栗鹀Emberiza rutila | ①②③ |
325.硫黄鹀Emberiza sulphurata | ③ |
326.灰头鹀Emberiza spodocephala spodocephala | ①②③④ |
327.苇鹀Emberiza pallasi polaris | ②③ |
328.芦鹀Emberiza schoeniclus pallidior | ②③ |
329.黍鹀Emberiza calandra | ③ |
330.铁爪鹀Calcarius lapponicus coloratus | ①③ |
注: 1.*新增种; 2.资料来源: ①《鄱阳湖候鸟保护区珍禽越冬生态考察报告》, ②《江西鄱阳湖国家级自然保护区管理规划》, ③《江西鄱阳湖国家级自然保护区研究》, ④《鄱阳湖吴城半岛鸟类群落组成及多样性分析》, ⑤《鄱阳湖的繁殖水禽》, ⑥《长江中下游水鸟调查报告》, ⑦《鄱阳湖国家级自然保护区涉禽调查报告》; 3.宋相金等整理的“鄱阳湖候鸟保护区鸟类分布新纪录”文章收集在原江西省自然保护区管理办公室编的《爱鸟周》宣传材料中, 未正式出版。 Notes: 1.* New record; 2. Data resource: ① Investigation report on wintering ecology of rare birds of Poyang Lake Migratory Bird Nature Reserve, ② Management plan of Poyang Lake National Nature Reserve, ③ Study on Poyang Lake National Nature Reserve, ④ An analysis of the bird community structure and diversity of birds in Wucheng Peninsula Poyang Lake, China, ⑤ Breeding waterfowl of Poyang Lake, ⑥ Waterbird survey of the middle and lower Yangtze River Floodplain, ⑦ Survey report of wading birds of Poyang Lake National Nature Reserve; 3. New bird distribution records of Poyang Lake Migratory Bird Nature Reserve edited by Song Xiangjin is unpublished. |
纪伟涛, 吴建东, 易武生, 等. 2001. 鄱阳湖国家级自然保护区涉禽调查报告[J]. 江西林业科技 (2) : 29–31. |
江西省自然保护区管理办公室, 上海自然博物馆, 鄱阳湖候鸟保护区管理处. 1987.鄱阳湖候鸟保护区珍禽越冬生态考察报告[R].南昌:江西科学技术出版社: 37-44. |
刘信中, 叶居新. 2000. 江西湿地[M]. 北京: 中国林业出版社: 100 -110. |
马克·巴特, 雷刚, 曹垒, 等. 2006.长江中下游水鸟调查报告[R].北京:中国林业出版社: 62-64. |
《鄱阳湖研究》编委会. 1988. 鄱阳湖研究[M]. 上海: 上海科学技术出版社: 557 -565. |
吴建东, 赵金生, 洪元华. 2000. 鄱阳湖的繁殖水禽[J]. 野生动物 (1) : 34–35. |
吴英豪, 纪伟涛. 2002. 江西鄱阳湖国家级自然保护区研究[M]. 北京: 中国林业出版社: 217 -227. |
颜重威, 赵正阶, 郑光美, 等. 1996. 中国野鸟图鉴[M]. 台北: 翠鸟文化事业有限公司出版社: 190 -191. |
应钦, 孙志勇, 张微微, 等. 2014. 鄱阳湖吴城半岛鸟类群落组成及多样性分析[J]. 江西农业大学学报 , 36(1) : 199–208. |
约翰·马敬能, 卡伦·菲利普斯, 何芬奇. 2000. 中国鸟类野外手册[M]. 长沙: 湖南教育出版社: 105 -106. |
赵金生, 宋相金. 2000. 江西省鄱阳湖自然保护区发现加拿大雁[J]. 野生动物 , 21(2) : 41. |
赵正阶. 2001. 中国鸟类志上卷非雀形目[M]. 长春: 吉林科学技术出版社: 668 -670. |
郑光美. 2011. 中国鸟类分类与分布名录[M].第二版. 北京: 科学出版社 . |
郑作新. 1976. 中国鸟类分布名录[M].第二版. 北京: 科学出版社: 971 -1070. |
中华人民共和国林业部, WWF-世界野生生物基金会. 1993. 江西鄱阳湖国家级自然保护区管理规划[M]. 北京: 中国林业出版社: 83 -90. |
周福璋, 丁文宁, 王子玉. 1981. 发现大群白鹤在中国越冬[J]. 动物学报 , 2 : 179. |
朱志民. 1994. 江西省志江西省动植物志[M]. 北京: 中共中央党校出版社: 116 -122. |
Cheng TH. 1987. A synopsis of the avifauna of China[M]. Beijing: Science Press . |